Nowe unijne przepisy odnośnie jakości powietrza

16 grudnia 2024

Marek Rosicki, konsultant ds. ochrony środowiska w Multiconsult Polska

W instytucjach europejskich zakończyły się prace nad nową dyrektywą w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (AQD – Air Quality Directive). Dyrektywa wprowadza bardzo istotne zmiany w zakresie norm jakości powietrza atmosferycznego, w wielu przypadkach znacząco zaostrzając obowiązujące dotychczas wartości.

Głównym, długoterminowym celem dokumentu jest osiągnięcie nietoksycznego środowiska troposferycznego do roku 2050. Jednak wiele z wprowadzonych regulacji dotyczy średniego i krótkiego horyzontu czasowego. Już od 1 stycznia 2030 roku będą obowiązywać nowe normy jakości powietrza m.in. dla pyłu PM2.5, pyłu PM10 i dwutlenku azotu. Nowe wartości dopuszczalne dla średnich stężeń rocznych w przypadku tych trzech zanieczyszczeń będą wynosić zaledwie 50% dotychczasowych wartości: 10 µg/m3 dla pyłu PM2.5, 20 µg/m3 dla pyłu PM10 i 20 µg/m3 dla dwutlenku azotu.

Zaostrzeniu będzie podlegać również wartość dopuszczalna dla stężenia średniego dobowego pyłu PM10, a ponadto po raz pierwszy pojawi się wartość dopuszczalna tego wskaźnika dla pyłu PM2.5.

Daleko idące konsekwencje wprowadzenia nowych norm
Z punktu widzenia administracji rządowej i samorządowej nowe przepisy spowodują całkowitą zmianę w zakresie oceny jakości powietrza w tzw. strefach. Samo pojęcie strefy jako „części terytorium państwa wyznaczonej do zarządzania jakością powietrza” pozostaje niezmienione. Z dużym prawdopodobieństwem można jednak prognozować, że strefy dotychczas uznawane za „czyste”, będą wymagały przygotowania naprawczych programów ochrony powietrza ze względu na przekroczenia norm. Z kolei w strefach, które przez ostatnie kilkanaście lat borykały się z poważnymi wyzwaniami odnośnie zapewnienia odpowiedniej jakości powietrza, te wyzwania zostaną spotęgowane.

Odroczenie i mechanizmy przejściowe
Standardowym środkiem osiągania celów zawartych w dyrektywie pozostaną plany (programy) ochrony powietrza. Nowa dyrektywa AQD przewiduje również pewne mechanizmy przejściowe, które pozwolą na stopniowe, a nie skokowe, wdrażanie zaostrzonych norm jakości powietrza w strefach. Takim mechanizmem jest odroczenie terminu osiągnięcia zgodności z wartościami dopuszczalnymi. Odroczenie będzie możliwe w dwóch wariantach:
– odroczenie ze względu na oczekiwany wpływ skutecznych środków (do roku 2035);
– odroczenie ze względu na szczególne warunki rozprzestrzeniania zanieczyszczeń (do roku 2040).
Odpowiednie wnioski o odroczenie muszą zostać sporządzone do końca 2028 r. w postaci planu działania na rzecz jakości powietrza.

Jakość powietrza a przemysł
Zaostrzone normy jakości powietrza zdefiniowane w nowej dyrektywie AQD wpłyną również na przemysł. Nowe wartości dopuszczalne znajdą się bowiem w krajowym rozporządzeniu w sprawie wartości odniesienia, które określa standardy stosowane przy ocenie wpływu obiektów przemysłowych na środowisko i przy wydawaniu pozwoleń zintegrowanych oraz pozwoleń na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza. Po wejściu w życie tego rozporządzenia nowo wydawane decyzje środowiskowe oraz pozwolenia będą musiały uwzględniać harmonogram implementacji nowych przepisów, co z pewnością znacząco wpłynie na poziomy emisji dopuszczalnej dla zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza.

W efekcie, inwestorzy oraz prowadzący instalacje zanieczyszczające powietrze, będą musieli odpowiednio dostosować technologie produkcji i rozwiązania techniczne w zakresie ograniczania emisji.